Brief naar Kamerleden: opname buitenles en buitenruimte in NPO
Amsterdam/Utrecht, 12 april 2021
Betreft: opname buitenles en buitenruimte in NPO
Geachte onderwijswoordvoerder/fractievoorzitter,
Onlangs heeft het demissionaire kabinet het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) gelanceerd: een flinke financiële injectie om vooral de tijdens de coronapandemie opgelopen onderwijsachterstanden in 2,5 jaar tijd weg te werken. Wij zijn blij dat het demissionaire kabinet inziet dat de coronapandemie zeer grote gevolgen heeft voor kinderen, jongeren en studenten en ook de daad bij het woord voegt door hiervoor 8,5 miljard euro beschikbaar te stellen.
Tegelijkertijd zijn er ook kritische kanttekeningen te plaatsen bij het NPO, zoals de Algemene Rekenkamer onlangs ook al liet zien in een brief aan de Tweede Kamer. Zo mist de Rekenkamer een duidelijke definiëring van het beoogde maatschappelijke doel van het NPO. Wij willen daar als IVN Natuureducatie, Nationaal Jeugdfonds Jantje Beton en Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling (vereniging GDO) graag nog een dimensie aan toevoegen: deze coronapandemie biedt ook een kans om opnieuw en meer fundamenteel te kijken naar ons onderwijssysteem.
Uitdagingen in het onderwijs
Immers, als we blijven doen wat we deden, krijgen we wat we kregen. Ook al voorafgaande aan de coronapandemie waren er substantiële uitdagingen in het Nederlandse onderwijs. Denk aan de groeiende kansenongelijkheid tussen kinderen, het structurele lerarentekort en de ervaren hoge werkdruk. Niet voor niets steunen we dan ook het manifest van de publiek-private Onderwijs Alliantie (september 2020). In dit kader memoreren we de volgende passage uit dit manifest: “Een transitie in het onderwijs is gewenst om te komen tot een hoogwaardige onderwijsinfrastructuur waarin eenieder optimale kansen krijgt om zijn/haar potentieel te benutten. Deze transitie dient zich te richten op het in samenhang terugdringen van het lerarentekort, het anders organiseren van het onderwijs in samenwerking met de wijk.”
Vanuit onze expertise en inzichten pleiten wij als IVN Natuureducatie, Jantje Beton en vereniging GDO expliciet voor het laten ontwikkelen van onze kinderen en jongeren tot een groene, gezonde en gelukkige generatie. Het funderend onderwijs heeft hierin een essentiële taak, zowel didactisch als pedagogisch.
Belang van buitenles
Morgen, 13 april 2021, is het voor de zesde keer Nationale Buitenlesdag, dé dag waarop aandacht is voor het belang van les krijgen in de buitenlucht. Allerlei onderzoeken geven al jaren aan dat buitenles een zeer positieve invloed heeft op kinderen. Het is gezond, kinderen bewegen meer, ze kunnen zich beter concentreren en de leerstof blijft beter hangen. Desondanks, zo blijkt uit recent onderzoek van DUO in opdracht van Jantje Beton en IVN, heeft ruim tachtig procent van de scholen geen enkel beleid wat betreft buitenles en wordt nu amper 1 procent van de lessen buiten gegeven. Een gemiste kans, vooral ook omdat leerkrachten zelf wel het belang inzien van buitenlessen. Zij geven aan maar liefst 25 procent van de onderwijstijd kwalitatieve lessen te willen verzorgen in de buitenruimte. Om dit echter goed te kunnen doen, hebben zij ondersteuning nodig. En dat kan, zo laten andere landen zien. Denk hierbij aan Engeland en diverse Scandinavische landen waar buitenlessen een meer ingeburgerd deel van het onderwijs zijn. En bovendien zou dit voor Nederland niet nieuw zijn: al in 1913 werd in Nederland de ‘Eerste Nederlandse Buitenschool’ gestart, later gevolgd door meerdere ‘openluchtscholen’ die een positieve invloed hadden op de gezondheid van kinderen.
Nu tijdens de coronacrisis extra duidelijk is geworden hoe hard het onderwijs aan een duurzame transitie toe is, is de tijd rijp om meteen een extra slag te maken. IVN, Jantje Beton en vereniging GDO roepen daarom op om het belang van gezonde schoolpleinen als ‘verlengde klaslokalen’ en ultiem podium voor buitenlessen mee te nemen in de kabinetsformatie en hierover afspraken te maken in het regeerakkoord. Wij pleiten ervoor dat tenminste de helft van de basisscholen in Nederland in 2025 beschikt over een groen, attractief schoolplein dat uitdaagt tot leren. Daarnaast moet ernaar worden gestreefd dat in 2025 tien procent van alle lessen op een kwalitatieve manier buiten wordt gegeven.
Investeren in het schoolplein
Om dit te bereiken kunnen we dus leren van andere Europese landen, maar ook putten uit onze eigen rijke vaderlandse onderwijsgeschiedenis. Het is noodzakelijk dat er wordt geïnvesteerd in het best geventileerde klaslokaal: het schoolplein. Alle basisschoolkinderen verdienen een natuurlijke, gezonde buitenruimte, als plek om te spelen en te leren!
Ruim 300.000 kinderen op 2000 scholen in het land zetten deze oproep morgen kracht bij. Door samen met NME-centra (verenigd binnen GDO) en IVN-vrijwilligers botanisch te stoepkrijten op en rond het schoolplein geven zij anonieme stoepplantjes een naam. Zo’n tachtig procent van de schoolpleinen in Nederland is momenteel een stenen woestijn. Het stoepplantje is symbool van de waarde van natuur in deze versteende omgeving. Met meer natuur in hun speel- en leeromgeving worden kinderen gezonder, creatiever en gelukkiger.
Als initiatiefnemers van de Nationale Buitenlesdag hopen wij van harte dat ook u zich hard wilt maken voor het belang van gezonde schoolpleinen en/of buitenlessen en hetgeen scholen daarvoor nodig hebben, zodat onze kinderen kunnen rekenen op gezond, groen en kwalitatief onderwijs. Wilt u graag meer weten over onze ideeën en onderzoeken naar buitenles, dan gaan wij graag het gesprek hierover met u aan.
Hoogachtend,
