November
Week 1: Herfstfeest
In een bladerberg springen! Pas wel op voor de boze buurman!
Week 2: Insecten zoeken
Kijk onder een steen of een dood stuk hout. Vraag een zoekkaart bij het NME-centrum.
Week 3: Regendisco
In de regen dansen, met laarzen uiteraard, dan kun je lekker stampen!
Week 4: Pierenbak maken
Heb je wel eens van een wormenbak gehoord? Dat is een grote bak waarin wormen groenafval afbreken tot compost. Compost kan je gebruiken als voeding voor planten. Hieronder vind je twee manieren om compost te maken. De eerste manier is de traditionele wormenbak, en de tweede manier is wat eenvoudiger: hierbij maak je compost in een melkpak met de hulp van micro-organismen (heel kleine wezentjes die onzichtbaar zijn met het blote oog)
De wormenbak
Benodigdheden
- 3 Plastic stapelbakken, de bovenste bak met een goed passende deksel
- Boor
- Droog materiaal: Karton, papier of stro
- Compost of potgrond
- Groenafval: rauwe groente en fruitresten, thee en koffiedik, geplette eierschalen en verwelkte bloemen
- Compostwormen
- 8 bloempotjes van gelijke hoogte
Hoe maak je een wormenbak?
Één van de drie bakken wordt je opvangbak. Die komt onderaan de stapel. De andere twee bakken komen er bovenop. In die twee bakken moet je gaatjes boren voor de ventilatie en om vocht te kunnen laten weglopen. Boor ongeveer 20 gaten in de bodem van de wormenbakken, en ongeveer 6 gaten per zijde. Nu kan je de twee bakken met gaatjes erin gaan vullen.
- Laag 1: Droog materiaal zoals karton, papier, stro
- Laag 2: Compost of potgrond
- Laag 3: Klein gehakt groenafval (zie benodigdheden)
- Laag 4: Ongeveer twee handjes wormen
- Laag 5: Droog materiaal zoals karton, papier, stro
Stapel de bakken op elkaar. Gebruik indien nodig bloempotjes als ondersteuning om te zorgen voor ruimte tussen de bakken.
Hoe onderhoud je een wormenbak?
Nu is je compostbak klaar! Zet hem op een beschutte plek, waar de wormen niet te veel last hebben van regen, wind en volle zon. De wormen houden van temperaturen tussen 15°C en 30°C. Als het veel warmer of kouder wordt, kan je de bak even binnen zetten. Zorg de bak goed bereikbaar is. Je moet namelijk regelmatig groenafval toevoegen en soms compost oogsten.
Spaar geschikt groenafval op in de keuken (zie benodigdheden). Geef de wormen in de eerste week twee keer een handje vol kleingehakt afval. Als er meer wormen in komen, kan je ze ook iets meer voeren. Houd je wormen goed in de gaten en zorg goed voor ze.
In de onderste bak zonder gaatjes komt vocht terecht. Dit heet percolaat. Dit is supergeconcentreerde plantenvoeding. Als je aan een liter water 10 milliliter percolaat toevoegt, heb je heel goede plantenvoeding. Gaat je bak stinken? Dan is hij waarschijnlijk te vochtig. Het helpt dan om even geen afval toe te voegen, en wat droog materiaal door het compostmengsel heen te roeren.
Zie je bijna geen herkenbaar afval meer in de onderste compostbak? Ruikt de compost naar aarde en is hij donkerbruin? Dan is je compost klaar! Haal de compost uit de bak, laat drogen en gebruik als plantenvoeding. De lege bak kan je weer vullen met dezelfde laagjes als de startbakken. Je hoeft alleen geen wormen meer toe te voegen, die klimmen vanzelf door de gaatjes naar hun nieuwe verdieping. Je kan je composttoren uitbreiden door er meer van zulke bakken bovenop te plaatsen, totdat je een echte wormenflat hebt!
Compost maken in een melkpak
Benodigdheden
- Een leeg melkpak
- Mesje of schaar
- Plakband
- Aarde
- Groenafval: rauwe groente en fruitresten, thee en koffiedik, geplette eierschalen en verwelkte bloemen
Spoel een leeg melkpak goed om, zodat hij schoon is van binnen. Maak de bovenkant, waar je de melk uit geschonken hebt, dicht met plakband. Snijd of knip een klepje in de zijkant van het pak.
Strooi eerst een laagje aarde in het melkpak. Snijd je keukenafval in stukjes van maximaal drie centimeter. Stop een beetje groenafval in het pak. Voeg halverwege weer een laagje aarde toe, en leg daar bovenop nog meer groenafval.
Is het pak vol? Leg het dan weg bij kamertemperatuur. Elke week even omscheppen, en na vijf tot zes weken je is zelfgemaakte compost klaar! Gebruik het voor je kamerplanten, in de tuin, of maak er iemand anders blij mee.
