artikel
Red de natuur met je eigen minibos
Ook aan het tuinieren geslagen? Je kunt moeder Aarde een groot plezier doen! Maak van je achtertuin een ‘tiny forest’, een minibos dat volop insecten en andere dieren aantrekt en zo de biodiversiteit stimuleert.
Liever luisteren dan lezen?
- Luister de podcast die Karin van Toor opnam met Ivonne Smit van Discutafel.
Het eerste particuliere minibos
Aan het einde van een onverhard weggetje, midden in het Groesbeekse Bos in Gelderland, staat het zelfgebouwde vakantiehuis van Karin van Toor (57). Via haar werk bij het Instituut voor Natuureducatie (IVN) in Nijmegen kwam zij in aanraking met het Tiny Forest-project, en zo werd ze in 2017 de eerste particulier die zo’n minibos aanlegde in haar tuin.In de omgeving is het rustig. Verspreid over het bos staan meerdere kleine huisjes, maar mensen zie je nauwelijks. Het is kalm en oogt verlaten op deze vroege ochtend. Geluiden die je hier hoort, zijn dan ook alleen afkomstig van de vogels of de wind die door de hoge Amerikaanse eiken en grove dennen waait. “In de omgeving wonen veel mensen die net als ik van natuur houden, maar eigenlijk niet zoveel kennis over de planten en dieren hebben. In het gebied staan namelijk veel planten en bomen die niets bijdragen aan de biodiversiteit. Dat komt omdat deze aangeplante, exotische bomen niet interessant of fijn zijn voor de Nederlandse dieren.”
Alleen inheemse planten
Met de aanleg van haar Tiny Forest hoopte Van Toor aan te tonen dat inheemse planten, zoals hazelaars, wilde rozen of bessenstruiken, meer opleveren dan bijvoorbeeld de laurier en de bamboe, die ‘er eigenlijk alleen mooi en exotisch uitzien’. Door de mens geplante exoten zijn vaak niet bevorderend voor de dieren in een gebied. De Amerikaanse eik, die veel voorkomt in het bos naast het huis van Van Toor, heeft een bepaald afbraakproces van de bladeren, waarbij stoffen ontstaan die niet gewenst zijn voor een bepaalde insecten-laag in Nederland.
Levenloos bos
“Serene rust, en het gevoel van vakantie als ik hier in de tuin sta”, zegt Van Toor. Het was zelfs iets té rustig, merkte ze, wat betreft de aanwezigheid van dieren in het aangrenzende bos. “Zoveel dieren, zoals egels, bijen, hommels of hagedissen, zie je eigenlijk niet in het bos naast mijn tuin. Een reetje af en toe, maar ook die kwam vaker richting mijn tuin om daar bramen of besjes te eten.” Daarom besloot ze zelf een minibos aan te leggen bij haar huis, met als doel de biodiversiteit te stimuleren.
“Ik wilde bovenal de biodiversiteit in mijn omgeving bevorderen. Als je kijkt naar de tuinen hier, zijn het mooie, kleurige tuinen, maar vooral ook erg steriele tuinen”, zegt Van Toor. “Er is weinig leven te bekennen.” Vooral laurier en bamboe zijn erg populair, vertelt ze. Maar die planten zijn niet bevorderend voor de biodiversiteit, want ze bieden geen beschutting voor bijvoorbeeld egels of hagedissen, geen nestgelegenheid voor vogels en geen bloemen voor insecten.
4 jaar na de aanleg
Inmiddels krioelt het in het minibos van de insecten en hoor je de vogels in de vijf meter hoge boompjes van het Tiny Forest vrolijk fluiten.
Het Tiny Forest van Van Toor is inmiddels een dichtgegroeid bosje geworden, met een dicht bladerdek en meer dan 35 soorten planten en bomen. De bramen- en rozenstruiken staan volop in bloei. Hurkend naast haar planten vertelt Van Toor over de voordelen van een Tiny Forest. “Alle planten en bomen die hier staan voeden zichzelf, want het blad dat in het najaar neerdwarrelt, wordt weer voeding.”
Veel tijd ben je niet kwijt aan een Tiny Forest, vertelt Van Toor. “Eigenlijk hoef je nooit te snoeien of te wieden, dit doe je alleen als planten elkaar verdringen, en dan leg je de takken gewoon weer op de bodem als voeding.”
Hommels zijn druk bezig met het verzamelen van stuifmeel en verschillende vogels vliegen heen en weer op zoek naar lekkernijen. De beschutting, nestgelegenheid en verscheidenheid aan bloemen met stuifmeel die het Tiny Forest biedt, zijn aanlokkelijk zijn voor verschillende insecten en andere dieren. “Het effect van het Tiny Forest zag ik snel, na twee maanden zag ik al een hoop regenwormen. En toen het bos wat volgroeider was, zag ik egels, kikkers, salamanders, wormen, hagedissen en meer dan zestig verschillende vogels. En dan heb ik nog niet eens alle insecten genoemd die in de tuin leven!”
Afname biodiversiteit
Recente berichten dat insecten met uitsterven worden bedreigd, motiveren Van Toor om door te zetten en mensen te leren over de natuur. “Men moet inzien dat je met kleine aanpassingen zo veel verschil teweeg kunt brengen. Ik heb er alles aan gedaan om de dieren die hier nu leven een goed bestaan te bieden door met het Tiny Forest voedsel en beschutting te creëren.”
Momenteel zijn er verspreid over Nederland, in samenwerking met het IVN 35 Tiny Forests geplant. Hiervan zijn vier minibossen van burgers. Samenwerken met het IVN is volgens Van Toor niet noodzakelijk: “Een grote of kleine tuin, een balkon of dakterras, desnoods plant je een paar kleine planten en bloemen met stuivers dicht op elkaar, want in het hele land leven insecten en dieren die op inheemse planten afkomen. Je hebt het IVN niet per se nodig, lees je goed in over de natuur en plant bloemen, struiken of planten die insecten of kleine diertjes aantrekken.”
De mogelijkheden zijn eindeloos. “Haal allereerst die stenen uit je tuin en plaats hazelaars, rozen of de planten van de zwarte bes, aal- en kruisbes. Daar kun je zelf een beetje van eten en daar hebben heel veel dieren ook veel aan.”
Wil je aan de slag met een je eigen Tiny Forest?
Het handboek is bedoeld voor initiatiefnemers die zelf een Tiny Forest in de buurt of in hun achtertuin willen realiseren. Iedereen kan een initiatiefnemer zijn, van enthousiaste buurtbewoner, tot schoolleider, tot gemeenteambtenaar. Met de checklist kan je nagaan of jouw bos aan alle kenmerken voldoet om Tiny Forest te heten.
Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 17 mei 2019.
Foto’s: Koen de Gussem
